मृत्यू हा कोणालाही चुकलेला नाही जो ज’न्माला येतो तो निश्चितच मरतो परंतु मृत्यू आणि मृत्युनंतर काय होते याबद्दल जाणून घेण्याची उत्सुकता सर्वांनाच असते. मृत्यूनंतरचे जग काय आहे हे मनुष्याला अनेक वर्षांपासून जाणून घ्यायचे आहे. परंतु विज्ञान याबाबतीत हतबल आहे.
धार्मिक शास्त्रांमध्ये याबद्दल लिहिले गेले आहे, परंतु त्याचा अर्थ लावून गूढ अर्थ समजून घेणे मनुष्याच्या सामर्थ्यात नाही. आ’त्मा अमर आहे असे शास्त्रात सांगितले आहे. त्याची निर्मिती अथवा नाश करता येत नाही. भगवान श्रीकृष्णांनीही भगवद्गीतेमध्ये आ’त्म्याच्या अम’रत्वाबद्दल सांगितले आहे.
पण मृत्यू म्हणजे काय? मृत्यू येण्याच्या काही सेकंद आधी काय होते? याबद्दल बऱ्याच गोष्टी सांगितल्या गेल्या आहेत. एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूच्या अगदी ४० सेकंद आधी एक अद्भुत घटना घडते. त्या वेळी व्यक्तीच्या समोर त्याच्या अनेक ज’न्मांची चित्रे झपाट्याने त्याच्या समोर येतात. आपण मरतो तेव्हा आपल्या शरीराचे काय होते? आपला आ’त्मा कुठे जातो?
जर तुम्ही थोडे धा’र्मिक व्यक्ती असाल, तर तुम्ही म्हणाल की आम्ही मेल्यावर आपण स्वर्ग किंवा नरकात जाऊ. जर तुम्ही आयुष्यभर चांगली कामे केलीत तर तुम्ही स्वर्गात जाल आणि जर तुम्ही पाप केले असेल तर तुम्ही नरकात जाल. याशिवाय जे लोक मृत्यूच्या तोंडातून परत आले आहेत त्या लोकांनी त्यांचे अनुभव सांगितले आहेत. या लोकांनी सांगितले की, जेव्हा ते मृत्यूच्या अगदी जवळ होते तेव्हा त्यांना काय झाले आणि त्यांचा मृत्यू’ चा अनुभव कसा होता.
यातील काही लोक असा दावा करतात की त्यांनी एक बोगदा पाहिला ज्याचा शेवट प्रकाशाने भरलेला होता. ही दुसऱ्या जगाची झलक आहे का? बरं आम्ही निश्चितपणे सांगू शकत नाही. एपलचे संस्थापक स्टीव्ह जॉब्स त्याच्या मृ’त्यूच्या काही क्षण आधी ‘अरे वाह, अरे वाह, अरे वाह’ म्हणताना ऐकले होते. हे बोलल्यानंतर काही सेकंदांनी त्याचा मृ’त्यू झाला.
त्याच्या शेवटच्या शब्दांचा अर्थ काय होता? म’रताना त्याला खूप आनंद वाटत होता का? तो कर्करोगाच्या वेदनांपासून मुक्तता अनुभवत होता किंवा तो आपल्या कल्पनाशक्तीच्या पलीकडे काहीतरी पाहत होता. मनुष्य स्वभाव आहे की तो मृत्यूला घाबरतो, अगदी मृत्यूबद्दल बोलण्यास घाबरतो. इतिहासात कोणीही अमरत्व प्राप्त केले नाही, मग ही भीती कशाची आहे?
ही भीती कशी आहे? मृत्यूपासून पळून जाण्याची आपली सवय की मृत्यूला सामोरे जाण्याची आपली असमर्थता. एक सिद्धांत असेही म्हणतो की मृत्यूनंतर आ’त्मा मृत शरीरातून बाहेर पडतो. कोमा स्टेजवर पोहोचलेले बरेच लोक अशा अनुभवांबद्दल सांगतात. अपघातानंतर मृ’त्यूच्या तोंडातून परत आलेल्या काही लोकांना असा अनुभव आहे की त्यांनी त्या वेळी त्यांचे शरीर पाहिले. असेही दिसते की आ’त्मा आणि शरीर या दोन भिन्न गोष्टी आहेत.
एका अभ्यासानुसार, १० पैकी एका कार्डियाक अरेस्टमुळे वाचलेल्यांना काहीतरी विचित्र अनुभवले. मृत्यू जवळून पाहणाऱ्या एका व्यक्तीने त्याचे जवळून वर्णन केले, ‘अचानक तो माझ्यावर आला आणि मी त्यात शिरलो. मी त्या प्रकाशात होतो आणि मी एका अतिशय सुंदर ठिकाणी होतो. तो मनुष्य नव्हता, म्हणून मानवी मार्गाने त्याचे स्पष्टीकरण करणे कठीण आहे.
परंतु जे काही होते ते सुंदर होते. हे स्वप्नापेक्षा वेगळे होते ज्यात सर्व काही अगदी स्पष्ट होते. आयसीयूमध्ये दाखल झालेल्या दुसऱ्या एका महिलेची ही कथा आहे. ती महिला म्हणाली, अचानक मला वाटले की माझे संपूर्ण शरीर काही प्रकाशाकडे खेचले जात आहे. मी स्वतःला एका बोगद्यात सापडले आणि मला माहित होते की मी मृत आहे. मशीनचा आवाज आणि औ’षधांच्या वासापासून पूर्ण शांतता होती.
तीव्र वे’दना ऐवजी, मला खूप हलके आणि आराम वाटला. काय होत आहे याची मला पूर्ण जाणीव होती, तरीही मी अजिबात घाबरले नाही. त्या बोगद्याच्या शेवटी एक गेट दिसत होते. त्यानंतर मी आयसीयूमध्ये उठले आणि त्यानंतर काय झाले ते मला आठवत नाही. शास्त्रज्ञ काय म्हणतात? शास्त्रज्ञ त्यांच्या स्वतःच्या भाषेत ते स्पष्ट करतात. ते म्हणतात की क्वांटम पदार्थ मज्जासंस्था सोडल्यावर असे अनुभव येतात. ए
रिजोना विद्यापीठाचे डॉ’क्टर स्टुअर्ट हॅमरॉफ असा दावा करतात की, आपल्या आत्म्याचे सार मेंदूच्या पेशींमधील मायक्रोट्यूब्यूलमध्ये असते. जेव्हा हृदय काम करणे थांबवते, ते विश्वात वितरित होऊ लागते आणि जर ती व्यक्ती जिवंत राहिली तर ती पुन्हा परत येऊ लागते. काही जण म्हणतात की, मृत्यूचे हे अनुभव एक मानसिक संकल्पना आहेत. मेंदूमध्ये होत असलेल्या रासायनिक बदलांमुळे असे अनुभव येतात.
कोणत्याही परिस्थितीत, म’रणोत्तर जीवनाचे हे अनुभव ऐकून आशा निर्माण होते आणि मृत्यू स्वीकारणे आपल्याला अधिक सोयीचे बनते. मृत्यूचा स्वीकार केल्यावर, आपल्याला आयुष्याच्या प्रत्येक दिवसाचे मूल्य अधिक चांगले समजते. मित्रांनो हा लेख सर्वसामान्य माहितीच्या आधारे दिला आहे कोणत्याही प्रकारची अंधश्रद्धा पसरवण्याचा आमचा हेतू नाही.
