अनेकदा आपण वेंटिलेटर आणि ऑक्सीजन सिलेंडर हे शब्द ऐकत असतो.सध्याच्या परिस्थितीमध्ये अनेकदा हे शब्द आपल्या कानावर पडू लागले आहेत. सध्याच्या संक्रमणाच्या परिस्थितीमध्ये अनेक ठिकाणी ऑक्सिजनची कमतरता निर्माण झालेली आहे आणि या कमतरतेच्या निर्माण मुळे अनेक रुग्णांना व्हेंटिलेटर तसेच मेडिकल सिलेंडर सुविधा पुरवण्यात येऊ लागलेले आहे परंतु जर हे सिलिंडर व व्हेंटिलेटर योग्य वेळेत मिळाली नाही तर रुग्णाचा मृत्यू सुद्धा होत आहे परंतु ऑक्सिजन सिलिंडर आणि व्हेंटिलेटर हे दोन्ही सुद्धा ऑक्सिजन पुरवण्याचे कार्य करत असतात तरीही या दोघांमध्ये नेमका काय फरक आहे हे आज आपण या लेखामध्ये जाणून घेणार आहोत.
सर्वात प्रथम आपण मेडिकल ऑक्सीजन म्हणजे काय असतो ? याबद्दल जाणून घेणार आहोत. मेडिकल ऑक्सिजन हे वातावरणातील ऑक्सिजन शुद्ध करून तयार केला जातो. आपण सगळेच जाणतात की हवेमध्ये 21 टक्के शुद्ध ऑक्सिजन असते. 78 टक्के नायट्रोजन आणि उरलेले 1 टक्के अन्य गॅसेस उपलब्ध असतात. आता हवेमध्ये फक्त 21 टक्के ऑक्सिजन असल्यामुळे त्याचा उपयोग मेडिकल ऑक्सिजनसाठी करता येत नाही यासाठी वेगवेगळ्या ठिकाणी हे लिक्विड स्वरूपामध्ये उपलब्ध असणारे ऑक्सीजन प्लांट तयार केले जातात.
परंतु आपल्या सर्वांच्या मनामध्ये एक प्रश्न निर्माण होतो की हे मेडिकल ऑक्सिजन कशा पद्धतीने बनते? तर सुरुवातीला हवा शुद्ध केली जाते ज्यामधून धूळ आणि मातीला बाहेर काढता येऊ शकेल. आणि त्यानंतर याला कम्प्रेस केले जाते. यांचा कन्फरन्स पॉईंट खूपच कमी असतो आणि जेव्हा वेगवेगळे गॅस एकत्र येतात आणि त्यानंतर त्यांना थंड केल्यावर तेव्हा हे गॅस लिक्विड स्वरूपामध्ये तयार होऊन जातो.
त्यानंतर त्यांना वेगवेगळे करून लिक्विड स्वरूपामध्ये जमा केले जाते. अशा पद्धतीने 99 टक्के शुद्ध ऑक्सिजन मेडिकल ऑक्सिजन मध्ये बनवला जातो. त्यानंतर आपल्या मनामध्ये प्रश्न निर्माण होतो की हे मेडिकल ऑक्सिजन रुग्णाला कसे दिले जाते ? जसे की आपल्या सर्वांना माहितीच आहे की हवेमध्ये फक्त 21 टक्के ऑक्सीजन असते आणि बाकी नायट्रोजन आणि अनेक गॅसेस उपलब्ध असतात.
जेव्हा आपण श्वास घेत असतो तेव्हा आपल्या शरीरामध्ये नायट्रोजन आणि अन्य गॅसेस आवश्यकता नसते. आपल्या शरीराला फक्त ऑक्सिजनची आवश्यकता असते.जेव्हा आपण श्वास घेत असतो तेव्हा आपल्या श्वासांमध्ये नायट्रोजन पूर्णपणे वेगळा होऊन जातो परंतु हे कार्य जेव्हाच शक्य होऊ शकते ते जेव्हा आपली फुफुस पूर्णपणे निरोगी असतील.
परंतु जेव्हा आपले फुप्फुसे निकामी होऊन जातात तेव्हा आपल्याला मेडिकल ऑक्सिजनची गरज लागते कारण की शुद्ध ऑक्सिजन शिवाय हे कार्य होणे शक्य नसते म्हणून अशा वेळी रुग्णाला मेडिकल ऑक्सिजन पुरविला जातो. मेडिकल ऑक्सीजन सिलेंडर मध्ये हे ऑक्सिजन लिक्वीड स्वरूपामध्ये उपलब्ध असेच असते जेव्हा आपण त्यांचा स्विच ओन करतात तेव्हा हे ऑक्सिजन गॅस स्वरूपामध्ये उपलब्ध होते जसे की आपल्या सर्वांना माहितीच आहे की आपल्या घरामध्ये एलपीजी सिलेंडर असतो तो सुद्धा लिक्वीड स्वरूपामध्ये असतो आणि जेव्हा आपण रेगुलेटर स्विच ओन करतो तेव्हा गॅस स्वरूपामध्ये लिक्वीड बदलून होऊन जाते.
अशाच प्रकारे ऑक्सीजन सुद्धा गॅस स्वरूपामध्ये उपलब्ध होतो जेव्हा आपण हा सिलेंडर ऑक्सिजन रुग्णाला लावत असतो या माध्यमातून रुग्ण विश्वास घेत असतो म्हणूनच नाकाजवळ एक कॅप सुद्धा लावलेली असते. आपणास सांगू इच्छितो की हा सिलेंडर लावताना आपल्याला विजेची आवश्यकता नसते, फक्त गॅस सिलेंडर संपल्या वर आपल्याला पुन्हा रिफील करावा लागतो.चला तर मग आता आपण जाणून घेऊया वेंटिलेटर बद्दल.
जेव्हा एखादा व्यक्ती स्वतःहून श्वास घेऊ शकत नाही त्याचे फुफ्फुस निकामी झालेले असते अशावेळी त्या रुग्णाला व्हेंटिलेटर लावले जाते. एखाद्या रुग्णाला शेवटचे वाचवण्यासाठी व्हेंटिलेटर लावले जाते. व्हेंटिलेटर ला मायक्रो मशीन सुद्धा म्हटले जाते.या मशिनच्या साह्याने आपल्या शरीरातील पल्स रेट आणि ऑक्सिजन ची मात्रा सुद्धा कळून येते.
व्हेंटिलेटर हे फक्त आपल्या नाकापर्यंत पोहोचत नाही तर आपल्या थेट फुफ्फुस पर्यंत पोहोचत असते आणि यामुळे श्वास घेण्यासाठी आपल्याला मदत होत असते. यावेळी रुग्णाला भूल दिली जाते आणि त्यानंतर एक नळी फुफुसा पर्यंत पोचवली जाते आणि त्यांच्या माध्यमातूनच व्हेंटिलेटर मधील ऑक्सिजन हा रुग्णाच्या फुप्फुसे पर्यंत पोहोचविला जातो.
या नळी मुळेच आपल्या फुप्फुसे पर्यंत ऑक्सिजन पोहोचला जातो आणि एकदा व्हेंटिलेटर आणि मेडिकल ऑक्सिजन या दोघांचे कार्य जरी सारखी असले तरी या दोघांमध्ये भरपूर प्रमाणात फरक आहे.
मेडीकल ऑक्सीजन पुरविण्यासाठी जास्त मेहनत करावी लागत नाही परंतु व्हेंटिलेटर पुरवण्यासाठी आपल्याला खूप मेहनत करावी लागते पण त्याचबरोबर वेंटिलेटर साठी विजेची आवश्यकता सुद्धा असते कारणकी या यंत्राच्या माध्यमातून आपल्याला पल्स रेट आणि ऑक्सिजनची मात्रा कळत असते, आम्ही आशा करतो की तुम्हाला या दोन्ही गोष्टी मधील फरक समजला असेल लेख आवडल्यास लाईक कमेंट आणि शेअर करायला विसरू नका.
मित्रांनो हा लेख तुम्हाला आवडला असेल तर नक्की लाईक करा आणि आपल्या मित्रांबरोबर शेयर करायला विसरू नका. तसेच आपली प्रतिक्रिया कमेंट करून नक्की कळवा.
