मित्रांनो, महादेवाच्या 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी एक त्र्यंबकेश्वर मंदिर आहे जे भारतातील सर्वात अद्भुत आणि वास्तविक मानले जाते. त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंगाची सर्वात आश्चर्यकारक आणि विलक्षण गोष्ट म्हणजे येथील शिवलिं’ग तीन मुखी आहे. एक भगवान ब्रह्मा, एक भगवान विष्णू आणि एक भगवान रुद्र. या लिं’गाभोवती रत्नाचा मुकुट ठेवण्यात आला आहे, जो त्रिदेवांच्या चेहऱ्याच्या रूपात ठेवलेला आहे.
असे म्हटले जाते की हा मुकुट पांडवांच्या काळापासून येथे आहे. या मुकुटात हिरा, पन्ना आणि अनेक मौल्यवान रत्ने जडवलेली आहेत. त्र्यंबकेश्वर मंदिरात ते मुकुट फक्त सोमवारी 4 ते 5 या वेळेत दाखवले जाते. हे मंदिर ब्रह्मगिरी पर्वताच्या पायथ्याशी आहे. गोदावरी नदीच्या काठावर बांधलेले त्र्यंबकेश्वर मंदिर काळ्या दगडांनी बांधलेले आहे. या मंदिराची वास्तुकला अतिशय अप्रतिम आणि अद्वितीय आहे.
या मंदिराच्या पंचक्रोशीमध्ये कालसर्प शांती ,त्रिपिंडी विधी आणि नारायण नागबली इत्यादींची पूजा केली जाते. या मंदिराच्या आत एक ग-र्भगृह आहे, ज्यामध्ये प्रवेश केल्यावर फक्त शिवलिं’गाचे दर्शन होते, जर तुम्ही नीट बघितले तर 1 इंचाचे तीन लिं’ग समोर दिसतात. हे तीन लिं’ग त्रिदेवाचे अवतार मानले जातात म्हणजेच ब्रह्मा, विष्णू, महेश. सकाळी पूजेनंतर या आज्ञेवर पाच मुखांचा मुकुट अर्पण केला जातो.
त्र्यंबकेश्वर मंदिर परिसरात ‘कुशावर्त’ नावाचा पूल आहे, जो गोदावरी नदीचा उगम आहे. असे म्हटले जाते की गोदावरी ब्रह्मगिरी पर्वतावरून पुन्हा पुन्हा गायब होत असे. गोदावरीचे पलायन थांबवण्यासाठी गौतम ऋषींनी कुशाच्या मदतीने गोदावरीला बंधनात बांधले होते. तेव्हापासून या तलावात नेहमी पाणी असते. हा पूल कुशावर्त तीर्थ म्हणून ओळखला जातो.
पुराणांनुसार, एकदा महर्षि गौतमच्या तपोवनात राहणाऱ्या ब्राह्मणांच्या बायका गौतम ऋषींच्या पत्नी अहिल्यावर काही कारणांमुळे रागावल्या. त्या सर्व बायकांनी आपल्या पतींना गौतम ऋषींचा अपमान करण्यासाठी प्रेरित केले. त्या ब्राह्मणांनी यासाठी गणपतीची पूजा केली. त्यांच्या पूजेने प्रसन्न होऊन गणेशजींनी त्यांना वरदान मागण्यास सांगितले. ते ब्राह्मण म्हणाले, प्रभु, कसतरी करून गौतम ऋषींना या आश्रमातून बाहेर काढा. गणेशजींना त्यांचे पालन करण्यास भाग पाडले गेले.
मग गणेशजीने दुर्बल गायीचे रूप धारण केले आणि गौतम ऋषींच्या शेतात गेले आणि पीक खाण्यास सुरुवात केली. गाईला पीक खाताना पाहून ऋषी गौतमने हातात काठी घेतली आणि गायीला तिथून दूर नेण्यास सुरुवात केली. जेव्हा त्यांच्या काठ्यांना स्पर्श झाला तेव्हा गाय तिथे पडली आणि मरण पावली. त्यावेळी सर्व ब्राह्मण जमले आणि त्यांनी गौतम ऋषींना गोह-त्या केली म्हणवून त्यांचा अपमान करण्यास सुरुवात केली.
त्र्यंबकेश्वर मंदिरात भगवान शिव यांची शाही यात्रा काढली जाते तेव्हाचे दृश्य पाहण्यासारखे असते. या दौऱ्यादरम्यान त्र्यंबकेश्वर महाराजांचा पंचमुखी सोन्याचा मुखवटा पालखीत ठेवला जातो आणि गावात फिरवला जातो. त्यानंतर कुशावर्त घाट मंदिरात स्नान केले जाते. यानंतर, मुखवटा परत मंदिरात आणला जातो आणि हिऱ्यांनी जडलेला सोन्याचा मुकुट घातला जातो. संपूर्ण दृश्य त्रंबक महाराजांच्या राज्य अभिषेकासारखे वाटते. हा प्रवास पाहणे हा एक अतिशय अलौकिक अनुभव आहे.
शिवरात्री आणि श्रावण सोमवारी त्र्यंबकेश्वर मंदिरात भाविकांची गर्दी होते. जे भक्त सकाळी येथे येतात ते सकाळी स्नान करतात आणि त्यांच्या आराधनेचे दर्शन घेतात आणि ज्याचे दर्शन मानवी जीवनाचा खरा अर्थ समजला जातो कारण खूप पुण्य असते व दुर्लभ देखील.
माहिती कशी वाटली आम्हाला कमेंट करून नक्की कळवा आणि अशी उपयोगी माहिती आपल्या प्रियजणांसोबत नक्की शेयर करा. अशाच अनेक माहितीपुर्ण लेखांसाठी आताच आमचे फेसबुक पेज नक्की लाइक करा.
